Dit krantenartikel, gepubliceerd in 1912, behandelt enkele van de manieren waarop Halloween in het recente verleden werd gevierd. Hoewel sommige gegevens over de oorsprong van Halloween onnauwkeurig zijn of er helemaal naast zitten, zijn de observaties en volksgebruiken wel nauwkeurig.
Halloween
Gelooft u in elfjes? Of ben je de leeftijd ontgroeid waarop je denkt dat de kabouters je zullen pakken als je niet uitkijkt? Het maakt niet uit hoe oud je bent of hoe weinig bijgeloof je hebt, je bent nog steeds geïnteresseerd in die vele kleine geloofjes en tekens en voortekens die zo’n groot deel uitmaakten van je kinderfantasie. En u bent bereid om, al is het maar voor één dag in het jaar – Halloween – kinderlijke herinneringen op te roepen en mee te doen of aan te moedigen met het ouderwetse idee om deze gewijde avond te vieren?
Donderdagavond 31 oktober a.s. zal de pret weer hoogtij vieren bij een zeer groot percentage van alle jongeren, vooral die uit de Engelsche landen, en ook bij een groot aantal van hun ouderen, want Halloween, of Alle Halloween, zooals het soms wordt genoemd, zal worden gevierd met al zijn kenmerken, wilde uitbarstingen van jeugdig bedrog en vroolijkheid.
De tegenwoordige waarnemingen
Halloween, zooals het thans wordt waargenomen, wordt door de meesten beschouwd als een dag, in de eerste plaats bestemd voor den eter. Het is waar dat volwassenen niet zo enthousiast deelnemen aan de viering van de dag als het jongere element, maar dat was niet altijd zo. Koningin Victoria assisteerde eens bij een Halloweenfeest op Balmoral Castle, waar een vuur werd gebouwd en beeltenissen van goblins en heksen werden verbrand, en we hebben schriftelijke verslagen van de dag zoals die door verschillende Engelse koningen en Schotse stamhoofden werd gevierd met religieuze ceremonies die vergelijkbaar zijn met onze Halloween of Allerheiligen in november.
Halloween ontleent zijn naam aan het feit dat het de nachtwake is van Allerheiligen. De Druïden, ver terug voor de geboorte van Christus, stelden 31 oktober apart als een nacht voor het doven van alle vuren en het opnieuw ontsteken van nieuwe. Alle bovennatuurlijke wezens van de zichtbare en onzichtbare wereld werden verondersteld op deze nacht samen te komen en hoogtij te vieren in de sfeer van de mensheid, en de vuren werden beloond als bezweringen tegen deze geesten. “Heksennacht” en “Duivelszondag” waren de gebruikelijke termen die door de heidense mensen werden gebruikt. Nog in de zeventiende eeuw droegen de boeren in Bretagne brandende fakkels over hun velden om zich te beschermen tegen de kwade krachten van het komende jaar. Zo ziet men dat Halloween, dat aanvankelijk louter een heidens gebruik van de Druïden was, een periode is geworden waarover het mysterie zich zo heeft vastgeklampt dat het nog steeds een dag van speciale viering is.
Ierse, Schotse en Welshe
Halloween wordt het meest in acht genomen door de Ieren, Schotten en Welsh. In Schotland wordt elk kind dat op de vooravond van 31 oktober geboren wordt, geacht begiftigd te zijn met een mysterieus vermogen om tijdens de slaap gemeenschap te hebben met de onzichtbare wereld. In Noord-Wales werpen de boeren stenen in een groot vuur en nadat ze die met as hebben bedekt, trekken ze zich terug om te rusten. De volgende morgen wordt de as weggeveegd en worden de stenen gezocht, en wee degenen die hun stenen niet vinden. Hun toekomstige leven, zo wordt verondersteld, zal zeer onzeker zijn.
Op sommige Kanaaleilanden kiezen de vissers Halloween uit om een zeegod te aanbidden die zij kennen als “Shony”. s Nachts verzamelen ze zich aan de kust, brouwen bier en geven het aan de golven, terwijl ze de woorden herhalen: “Shony, ik geef je deze beker bier, in de hoop dat je zo vriendelijk zult zijn om ons veel zeewaarts te sturen om ons land het komende jaar te verrijken.” Daarna gaan ze terug naar een kerk en bidden tot God, waarna er wordt deelgenomen aan allerlei feestelijkheden. In delen van Ierland wordt Halloween in al zijn facetten gevierd. Burns heeft de gewoonten van de Ieren op lachwekkende wijze verwoord in zijn gedicht “Halloween”, waarin de algemene gezelligheid, het noten roosteren, het appeltje eikeltje, de “dumb cake” ceremonie en het branden van de kaars schilderachtig worden beschreven.
Dumb Cake
De “dumb cake” ceremonie is een gebruikelijk gebruik in Ierland op de avond van Halloween. Een stuk cake wordt met de linkerduim gekneed in absolute stilte. Als de lippen ook maar een beetje worden bewogen, wordt de betovering verbroken. Wordt er echter niets gezegd, dan verschijnt de toekomstige echtgenoot van het trouwe meisje. Een ander veel voorkomend gebruik heeft te maken met gesmolten lood, dat in koud bronwater wordt gegoten. De fantasierijke vormen die daaruit ontstaan, geven aan wat voor echtgenoot een meisje zal krijgen. Als het lood bijvoorbeeld het uiterlijk van een draak aanneemt, wordt de gelijkenis onmiddellijk vergeleken en wordt het gretige meisje het resultaat meegedeeld.
Nu breng het lood te voorschijn en smelt het snel,
Je weet nog niet wat je te wachten staat,
Hier, Harry, ren naar buiten voor een sleutel van de poort,
En, Betty, haal een kom vers water.
Dus houd de sleutel vast en giet door de poorten,
Tot het lood naar beneden loopt als meel door een zeef;
Denk eraan, denk eraan, op moerige november,
De betovering is voltooid op vrolijke Halloweve.
Koolstelen worden vaak gebruikt als een middel om waarzeggerij. Een versje over “Murtagh’s Kwaad” wordt meestal gezongen voordat de kolen worden gekozen. Het luidt als volgt:
Een, twee, drie en tot zeven,
Als ze allemaal wit zijn gaan ze allemaal naar de hemel;
Als er een zwart is als “Murtagh’s Evil,”
zal hij weldra gillen met de duivel.
“Murtagh’s Evil” is waarschijnlijk een zeer zwarte misdaad, gezien het feit dat het in het vers zo verbonden is met de naam van de duivel.
Hempseed
Burns heeft op onnavolgbare wijze in “Halloween” de verschillende bijgelovige praktijken van de Ierse boerenbevolking van zijn tijd beschreven, en vooral interessant zijn die welke bekend staan als “Kaling”, “Toomdish”, “Sarksleeve” en “Hempseed”. Bij de Kaling-procedure gaan geblinddoekte personen van één geslacht het veld op en nadat ze de eerste stengels hebben opgeraapt, kunnen ze aan de hand van de grootte, de rechtheid en de kromheid van de stengels de grootte, het uiterlijk en het karakter van hun toekomstige partners bepalen. Het vuil dat aan de stengels kleeft, duidt op de bruidsschat of het fortuin, en de smaak van het merg op het temperament van de aanstaande echtgenoot of echtgenote. Zij worden dan de een na de ander boven de deur gezet en de namen der personen in de opeenvolging van hun entree door de deur zijn dezelfde als de namen van de partner van de houder van die bepaalde stengel.
In de “Toomdish” of “Luggies,” worden drie schalen, een gevuld met schoon water, een ander met vuil water en de derde zonder water, op een rij op een tafel gezet. Een geblinddoekt persoon doopt dan zijn hoofd in de eerste schaal die hij aanraakt, en als hij erin slaagt het schone water te vinden zal zijn vrouw ongetrouwd zijn geweest, als hij het vuile water aanraakt zal zijn vrouw weduwe zijn geweest, en als hij zijn hand in de lege schaal doopt zal hij vrijgezel blijven.
De “Sarksleeve” methode bestond uit het dompelen van de linker hemdsmouw in een beekje ’s nachts. Dan, bij het naar bed gaan in het zicht van een vuur, wordt de mouw opgehangen om te drogen, om middernacht glijdt de toekomstige levenspartner van de eigenaar van het hemd naar boven en draait de mouw van de linkerkant naar de rechterkant om te drogen. Het behoeft geen betoog dat er vele vreemde en interessante verhalen de ronde hebben gedaan, die voor een groot deel te wijten waren aan de “gerstbrue” waarmee de zwaan zijn moed had opgeschroefd. Het “Hempseed” bijgeloof zoals beschreven door Burns bestaat uit het zaaien van een handvol hennepzaad ’s nachts, en dan eggen met alles wat handig is om te trekken, en daarna het herhalen van een gebed. De verschijning die wordt opgeroepen verschijnt naar behoren wanneer men over zijn schouder kijkt.
Duits, Keltisch en Latijns
Hoewel Halloween bij de Teutoonse en Keltische volkeren werd gevierd om plezier te maken en te stoeien, is het voor de Latijnse volkeren een religieuze wake. Allerheiligen op 1 november is universeel een katholiek feest. Het vindt zijn oorsprong in het jaar 610 na Christus, toen de oude Romeinse tempel, het Pantheon, die tot dan toe aan de heidense goden was gewijd, werd gewijd aan de verering van de Maagd Maria en de martelaren. De reden om de dag vast te stellen op 1 november was om de heidense vieringen van Halloween te verdringen. Uiteindelijk vermengden heidense en christelijke gewoonten zich en daardoor raakte het recht van de Druïden vermengd met verschillende van de christelijke waarnemingen, en daarop werd in plaats van “Heksennacht”, “Duivelszondag”, “Notenkrakersnacht” of “Walpurgisnacht” over het algemeen de benaming Allerheiligen of Halloween van Allerheiligen gebruikt.
In Duitsland was de Walpurgisnacht in de meeste par nauw verwant met Halloween, want op deze nacht, de vooravond van 1 mei, werden op de top van de Brocken in het Harzgebergte vuren gestookt met hetzelfde doel als dat van de Keltische boerenstand – de boze geesten verdrijven. Notenkrakersnacht, zoals Halloween soms wordt genoemd, is voortgekomen uit het feest ter ere van Pomona, godin van de boomgaarden. Romeinse jongens in de tijd van Horatius deden aan sporten waarbij noten een rol speelden, en er werd ook religieus gebruik van gemaakt, zodat de waarschijnlijke oorsprong van de opvallende rol die noten spelen in de huidige Halloween-gebruiken teruggaat tot Rome in de eerste eeuwen.
Appels
Appels spelen ook een prominente rol in alle Halloween-vieringen, en de reden daarvoor is te vinden in de inachtneming, lang, lang geleden van de dag genaamd “La Mas Ubhalt”, 1 november, die was gewijd aan de engel die de leiding had over vruchten en zaden. De uitspraak, die Lamasool was, werd verbasterd tot Lamswol, welke term werd toegepast op een drank voor Halloween in Ierland, gemaakt van geroosterde appelen, likeur en melk. Deze drank schijnt de eerste “apple toddy” te zijn geweest – hij verschilde althans niet veel van de huidige “apple toddy”. De meest prominente rol die appels tegenwoordig spelen bij Halloween-bijeenkomsten is in Ierland, waar elk kind op Halloween-dag een appel naar de Allen-markt in St. Ives stuurt, maar overal ter wereld, waar Halloween ook wordt gevierd, gaan jongens en meisjes appels zoeken, roosteren de heerlijke vrucht en eten die voor een kijkglas om de toekomstige partner van de vrager te voorschijn te toveren. Burns schrijft zo over een klein meisje:
Wee Jennie tegen haar oma zegt:
“Ga je met me mee, oma?
Ik eet de appel voor het glas,
die ik van oom Johnny heb gekregen.”