Tijdens de periode in de Joodse geschiedenis die bekend staat als de Verdeelde Monarchie, splitste de voorheen verenigde Hebreeuwse natie zich op in twee koninkrijken: het koninkrijk Israël in het noorden en het koninkrijk Juda in het zuiden. In onze serie bio-archeografieën hebben wij het leven van koning Ahaz en koning Hizkia van Juda onderzocht; wij richten nu onze aandacht op koning Omri, een van de machtigste noordelijke koningen.
Omri was oorspronkelijk de bevelhebber van het leger van het noorden in een tijd dat er veel instabiliteit was in het koninkrijk van Israël. Koning Elah had twee jaar geregeerd toen hij in zijn paleis in Tirzah werd vermoord door zijn wagenmenner, Zimri, die de troon voor zichzelf opeiste (1 Kgs 16:10). Hij had nog maar zeven dagen geregeerd, toen het volk in opstand kwam. Het nieuws van Zimri’s coup bereikte het leger en zij maakten Omri koning over Israël (1 Kgs 16:16). Zij belegerden onmiddellijk de stad Tirzah, en Zimri, die zag dat het einde nabij was, stak het koninklijk paleis in brand en stak het zelf in brand, waarbij hij in de vlammenzee omkwam (1 Kgs 16:18). Omri’s heerschappij als koning werd aanvankelijk betwist, omdat de helft van het volk van Israël Tibni, de zoon van Ginath, steunde. Met zijn militaire steun overwon Omri Tibni, die werd gedood, en verstevigde hij zijn greep op de troon (1 Kgs 16:22). Met Omri’s heerschappij (ca. 885-874 v. Chr.1) brak een periode van stabiliteit aan voor Israël, en het koninkrijk begon zich uit te breiden.
Hoewel Omri een machtig koning bleek te zijn op politiek gebied, was hij een goddeloze koning in geestelijk opzicht. De Schrift schrijft het volgende voor:
In het eenendertigste jaar van Asa, koning van Juda, begon Omri te regeren over Israël, en hij regeerde twaalf jaar; zes jaar regeerde hij in Tirzah. Hij kocht den heuvel Samaria van Sicer voor twee talenten zilver; en hij versterkte dien heuvel, en noemde den naam der stad, dien hij bouwde, Samaria, naar den naam van Sicer, den eigenaar van dien heuvel. Omri deed wat kwaad was in de ogen des HEEREN, en hij deed meer kwaad dan allen, die vóór hem geweest waren. Want hij wandelde in al de wegen van Jeroboam, de zoon van Nebat, en in de zonden, die hij Israël deed zondigen, door den HEERE, den God Israels, tot toorn te verwekken door hun afgoden (1 Kgs 16:23-26).
Tell el-Farah, geïdentificeerd als het bijbelse Tirzah. Foto: Jose G. Gomez, http://www.tellelfara.com
Toen Omri koning werd, werd de hoofdstad van Israël gevestigd in Tirzah, en hij regeerde daar zes jaar lang. Deze oude stad is geïdentificeerd met Tell el-Far’ah, en werd opgegraven door de École Biblique et Archéologique Française van 1946-1960 onder leiding van Roland de Vaux.2 De stad die Omri belegerde was Stratum VIIb, dat er blijk van gaf door brand te zijn verwoest.3 Omri begon blijkbaar met de wederopbouw van het paleis, dat tijdens de opgravingen aan het licht kwam. Archeoloog Dr. Bryant Wood legt uit:
Het hoofdgebouw bestond uit een centrale binnenplaats omringd door drie grote kamers. De muren waren aan beide zijden bekleed met steen en werden aan de voorkant en op de hoeken versterkt door pilasters. Een pilaster is een rechthoekige steun die gedeeltelijk uit de muur steekt, met een basis, schacht en kapiteel. Het bouwwerk was goed gebouwd, met gebruikmaking van fijn metselwerk, waarvan een deel aan de randen was afgewerkt met een bies, of een gladgestreken gedeelte. Het schuine verband van de stenen lijkt op dat van het metselwerk in het paleis te Samaria, ook door Omri gebouwd. Vreemd genoeg werd het gebouw nooit voltooid. De bouw werd abrupt stopgezet, zoals blijkt uit achtergelaten bouwmaterialen, gedeeltelijk gekapte stenen, en de afwezigheid van…Het lijkt erop dat de bouw halverwege Omri’s regeerperiode werd stopgezet, toen begonnen werd met het werk aan de nieuwe hoofdstad Samaria.4
In 2017 heeft een groep van de Universiteit van A Coruna en de NOVA Universiteit van Lissabon een nieuwe opgraving uitgevoerd; over hun vondsten kunt u hier lezen: https://www.tellelfara.com/campaign-2017. U kunt ook foto’s van de eerdere opgravingen van de site hier bekijken: https://npaph.com/sites/tell-el-farah-tirzah/.
Omri te Samaria
De overblijfselen van Omri’s paleis, uitgebreid door zijn zoon Achab, zijn zichtbaar op de acropolis van Samaria. Foto: Todd Bolen, BiblePlaces.comEen foto uit het begin van 1900 van de opgraving van Omri/Ahab’s paleis in Samaria. Foto: Library of Congress / http://loc.gov/pictures/resource/matpc.22584/
Omri verplaatste zijn hoofdstad naar Samaria en bouwde een paleis op de top van de heuvel die hij van Shemer had gekocht. De site werd voor het eerst opgegraven door de Harvard Expeditie van 1908-1910. Zij concentreerden zich op het hoogste deel van de heuvel in een poging om de stad op te graven die Omri had gebouwd.5 De opgravers ontdekten een paleisachtig gebouw op de top van de heuveltop dat zij identificeerden als het “Paleis van Omri”. Zij legden hun bevindingen als volgt uit:
Het oudste deel, de kernstructuur, was gebouwd op een rotspunt die was gemaakt door de zijkanten van de heuvel weg te hakken om een kunstmatige schans te vormen van één tot twee meter hoog rondom de top… De stenen zijn ruw behouwen, massieve blokken, en de muren zijn dik en zwaar…Het wordt toegewezen aan Omri, omdat het de vroegste is van de drie bouwwerken die samen het paleis van de Israëlieten vormen.6
Archeologe Dr. Norma Franklin geeft de volgende beschrijving van het paleis van Omri:
De oorspronkelijke omvang van het paleisgebouw is onbekend, maar de steile helling aan de westzijde is van noord naar zuid ongeveer 80 m. lang, en de steile helling aan de zuidzijde ongeveer 150 m. lang. Het eigenlijke paleisgebouw kan zich hebben uitgestrekt tot aan de noordelijke helling, waarvan alle sporen werden uitgewist door latere Hellenistische en Romeinse afgravingen en de daaropvolgende bebouwing. Een andere mogelijkheid is dat er een verhoogd voorplein was tussen het paleis en de steile helling aan de noordzijde. Dit verhoogde voorplein had mogelijk uit de rotsen gehouwen treden die naar de lager gelegen, uit rotsblokken opgetrokken binnenplaats leidden, die zich tussen de noordelijke schans en de grote wijngaard bevond.7
Deze Israëlitische muur in Samaria dateert uit de 9e eeuw v.C. (d.w.z. de regering van Omri en Achab). Foto: Carl Rasmussen, http://www.HolyLandPhotos.org
Omri’s koninklijk paleis, grote binnenplaats en kleinere koninklijke gebouwen werden later uitgebreid en gerenoveerd door zijn zoon Achab. Volgens Ron E. Tappy “bleef Samaria gedurende zijn hele bestaan klein van omvang – meer een koninklijk complex dan een veelzijdige stad….Tot de val van Israël in 721 v. Chr. bleef Samaria het politieke centrum van dat koninkrijk. “8
Omri Inscripties
Omri wordt genoemd in talrijke inscripties uit het Oude Nabije Oosten. De meest uitgebreide daarvan is de beroemde Mesha Stele (of Moabietische Steen), waarin de Moabietische koning, Mesha, zijn prestaties beschrijft. Daarin beschrijft hij hoe Omri het koninkrijk van Israël had uitgebreid en Moab had onderworpen, voordat hij de onderdrukking van Israël had afgeworpen:
De Moabitische Steen of Mesha Stela. Foto: Daderot / Wikimedia Commons / CC-BY-SA-3.0 /
Omri was de koning van Israël, en hij onderdrukte Moab vele dagen lang, want Kemoš was boos op zijn land. En zijn zoon volgde hem op, en hij zei – ook hij – “Ik zal Moab onderdrukken!” In mijn dagen deed hij dat, maar ik zag neer op hem en op zijn huis, en Israël is te gronde gegaan, ja, het is voor altijd te gronde gegaan.
Omri had het hele land Medeba in bezit genomen en hij leefde er in zijn dagen en de helft van de dagen van zijn zoon, veertig jaar, maar Kemoš herstelde het in mijn dagen.9
Omri wordt ook genoemd op de Zwarte Obelisk van Sjalmaneser III. Deze inscriptie beschrijft hoe Jehu, koning van Israël, eer bracht aan Sjalmaneser. Het begeleidende reliëf lijkt Jehu te tonen die buigt voor Shalmaneser. In de inscriptie wordt Jehu “zoon van Omri” genoemd, wat in dit geval betekent dat hij de “opvolger” was van de Omri-dynastie, niet een “zoon” in de letterlijke zin.
Een paneel van de Zwarte Obelisk van Sjalmaneser III. De spijkerschriftinscriptie boven het reliëf luidt: “Het eerbetoon van Jehu, zoon van Omri: ik ontving van hem zilver…” Foto: British Museum / CC BY-NC-SA 4.0
Eindelijk, zelfs 100 jaar na het einde van Omri’s dynastie, werd het grondgebied van Israël in Assyrische inscripties nog steeds aangeduid als “Omri-land”. In ca. 732 v. Chr. viel Tiglath-Pileser III Israël binnen en nam vele gevangenen mee. In zijn Annalistische Verslagen pochte hij: “Israël (lit . : “Omri-Land” Bit Humria) … al zijn (en) bezittingen heb ik naar Assyrië gevoerd. “10 Meer dan een decennium later beschreef Sargon II hoe hij Israël versloeg en de burgers gevangen nam: “Ik veroverde en plunderde de steden Shinuhtu (en) Samaria, en geheel Israël (lit. : “Omri-Land” Bit Hu-um-ri-ia). “11
Samenvatting
Omri’s regering wordt beschreven in slechts 12 verzen in de Schrift, waarin gedetailleerd wordt beschreven hoe hij de troon besteeg en zijn nieuwe hoofdstad in Samaria vestigde. Andere gebeurtenissen uit zijn regering werden opgetekend in een ander boek uit de oudheid, het Boek der Annalen van de Koningen van Israël (1 Kgs 16:27), maar we hebben dit werk niet meer.
Een van de manieren waarop archeologie behulpzaam is, is door het verschaffen van de historische achtergrond van de bijbelse tekst. In het geval van Omri hebben we geleerd dat hij een machtig koning was, wiens dynastie het noordelijke koninkrijk stabiliseerde, zij het voor een paar korte decennia, en die tijdens zijn regering zijn grondgebied uitbreidde naar Moab. Bovendien bevestigen de archeologische overblijfselen in Tirzah en Samaria details in de bijbelse tekst over Omri’s bouwcampagnes.
De NIV Archeologische Studiebijbel concludeert: “Omri was een enorm beroemde en succesvolle koning, maar toch besteedt de bijbel vrijwel geen aandacht aan hem. Politiek succes telde in de ogen van de bijbelschrijvers nauwelijks als een individu zich van God had afgekeerd. “12
Aanhangsel – Koning Omri in Moabietisch en Spijkerschrift
“Omri, koning van Israël” zoals vermeld in de Moabietische inscriptie op de Moabietische Steen (Mesha Stele). Foto: Dapper hart / Wikimedia Commons / Public DomainInscriptie van de Zwarte Obelisk van Sjalmaneser III, die melding maakt van “Jehu, zoon van Omri…” Foto: http://www.katapi.org.uk/BAndS/BlackObelisk2.html
Titelfoto: Moabitische Steen (Mesha Stele) uit de Encyclopaedia Biblica (1903). Credit: Wikimedia Commons / Public Domain
Endnotes
1 Edwin R. Thiele, Mysterious Numbers of the Hebrew Kings (Grand Rapids: Zondervan, 1983), 88.
2 “Previous Work,” Tel el-Fara, https://www.tellelfara.com/ (Accessed February 26, 2020).
3 Bryant G. Wood, “Omri, King of Israel,” Associates for Biblical Research https://biblearchaeology.org/research/divided-kingdom/3774-omri-king-of-israel (Accessed February 26, 2020).
4 Ibid.
5 Norma Franklin, “Samaria: from the Bedrock to the Omride Palace,” Levant 36, 2004, pg. 189. Online: file:///C:/Users/eigenaar/Downloads/samariabedrockLevant.pdf (Accessed February 27, 2020).
6 George Andrew Reisner, Clarence Stanley Fisher, and David Gordon Lyon, Harvard Excavations at Samaria, 1908-1910 (Cambridge: Harvard University Press, 1924), 61. Online: http://www.etana.org/sites/default/files/coretexts/17084.pdf (Accessed February 27, 2020).
7 Norma Franklin, “Samaria: from the Bedrock to the Omride Palace,” Levant 36, 2004, pg. 201. Online: file:///C:/Users/eigenaar/Downloads/samariabedrockLevant.pdf (Accessed February 27, 2020).
8 Ron E. Tappy, “Samaria,” Bible Odyssey. https://www.bibleodyssey.org/en/places/main-articles/samaria (Accessed February 27, 2020).
9 William Brown, “Moabite Stone ,” Ancient History Encyclopedia https://www.ancient.eu/Moabite_Stone_/ (Accessed March 1, 2020).
10 A. Leo Oppenheim, “Babylonian and Assyrian Historical Texts,” in Ancient Near Easter Texts Relating to the Old Testament, ed. James B. Pritchard (New Jersey: Princeton University Press, 1969), 284.
11 Ibid, 285.
12 “Omri and Samaria,” in ESV Archaeology Study Bible, ed. John Currid en David Chapman (Wheaton: Crossway, 2018), 512.
